Wciąż dziwi fakt, że tak wiele osób wydaje się nie zdawać sobie sprawy z faktu, jak ważny jest zdrowy i prawidłowy sen dla budowania ogólnej odporności organizmu i dla jakości naszego życia na co dzień.
Jakie znaczenie ma sen dla zdrowia?
Wbrew temu, co wiele osób myśli, sen nie jest po prostu tylko wyłączeniem świadomości organizmu. Mimo znacznie mniejszej aktywności i obniżonego zużycia energii, w trakcie snu mózg intensywnie pracuje, a w ciele zachodzi wiele istotnych procesów regeneracyjnych.
Spanie to złożony proces fizjologiczny, w którym można wyróżnić dwie istotne, naprzemiennie powtarzające się fazy:
- non-rapid eye movement (NREM) czyli fazę snu głębokiego bez szybkich ruchów gałek ocznych
- rapid eye movement (REM) czyli fazę snu płytkiego z szybkimi ruchami gałek ocznych.
Faza snu głębokiego NREM dzieli się jeszcze na kilka stadiów w zależności od jakości i głębokości snu. Pozwala na odpoczynek i regenerację organizmu. Z kolei w trakcie snu płytkiego (REM) mózg jest bardziej pobudzony, to właśnie wtedy powstają marzenia senne, które sprawiają, że śnią się nam różne rzeczy. Dla zdrowego snu potrzebujesz obydwu cykli występujących naprzemiennie w odpowiednich proporcjach. Każdy pojedynczy cykl fazy REM lub NREM trwa 80-120 minut, u zdrowego człowieka cykle powinny powtarzać się 4-6 razy w ciągu nocy.
Przewlekłe niedobory lub niska jakość snu mogą prowadzić do: takich problemów jak:
- niższe zdolności poznawcze i pogorszenie koncentracji, trudność uczenia się i zapamiętywania;
- zmiany nastroju, stany lękowe, a nawet depresja;
- gorsza wydolność fizyczna, szybsze męczenie się, pogorszenie wyników sportowych;
- problemy ze zbudowaniem odporności, większa podatność na infekcje i zakażenia;
Znaczenie snu w sporcie
Dobry i zdrowy sen ma ogromne znaczenie zresztą nie tylko dla sportowców, ale dla każdego, komu zależy na aktywnym i zdrowym stylu życia. Odpowiednia ilość i jakość snu ma też istotny pozytywny wpływ na układ immunologiczny, a jego brak lub niedostatek skutkuje obniżeniem odporności i większym ryzykiem zachorowań oraz infekcji. Naukowcy udowodnili, że w przypadku niedoboru snu liczba obronnych limfocytów Th1 znacznie spada, za to rośnie poziom cytokin zapalnych. W efekcie tego obniżeniu ulega odporność na infekcje i zakażenia, a nawet pogarsza się dobroczynny efekt szczepień, np. przeciw grypie czy covid.
Czym są zaburzenia snu?
Jest wiele różnych zaburzeń snu, niektóre są łagodne, a inne bardzo poważne czy wręcz nawet groźne dla życia. Najpopularniejszym zaburzeniem snu, są problemy z zasypianiem lub wybudzanie się w nocy, co powszechnie nazywa się zbiorczo bezsennością. Naukowcy szacują, że ok. co trzecia osoba na świecie ma jakąś formę bezsenności.
Wiele problemów ze snem wynika też z nieodpowiednich warunków do spania, problemem może być:
- źle dobrany, niedopasowany do konkretnej osoby materac, kołdra lub poduszka,
- zbyt wysoka temperatura w sypialni,
- brak świeżego powietrza, kurz, niewietrzenie pomieszczenia,
Warto więc zadbać o wygodny materac i odpowiednią kołdrę i poduszkę.
Trzeba też pamiętać, że zapotrzebowanie na sen zmienia się w zależności od wieku:
- dzieci w wieku szkolnym (5-12 lat) – 9-12 godzin;
- nastolatki (13-17 lat) – 8-10 godzin;
- dorośli (18-64 lata) – 7-9 godzin;
- osoby starsze (ponad 65 lat) – 7-8 godzin.